२ वर्ष अघि रुस युक्रेन युद्ध शुरु भएपछि भारतले नेपालसहितका देशह?मा लगाएको गहुँ निर्यातमा लगाएको प्रतिवन्ध केही खुला गरेको छ । त्योसंगै नेपालले भारतबाट २ लाख टन गहुँ खरिद गर्ने भएको छ ।
.भारत सरकारको वैदेशिक व्यापार महानिर्देशनालयले शनिवार जारी गरेको विज्ञप्तिअनुसार भारतले नेशनल कोअपरेटिभ लिमिटेड (एनसीईएल) मार्फत नेपाललाई २ लाख टन गहुँ निर्यात गर्न स्वीकृति दिएको हो ।
गहुँ उत्पादन र निर्यात गर्ने प्रमुख २ मुलुकहरू रूस र युक्रेन आपसी द्वन्द्वमा फसेसँगै संसारभर गहुँको मूल्य बढेको थियो । भारतले आन्तरिक माग व्यवस्थापन गर्न भन्दै निर्यातमाथि प्रतिवन्ध लगाएको थियो ।
भारतको प्रतिबन्धका कारण नेपाली बजारमा गहुँबाट उत्पादित खाद्य वस्तुको मूल्य बढ्न थालेपछि मैदा, चाउचाउ तथा बिस्कुट उत्पादकलगायतले गहुँ, पिठो र मैदाको सहज आपूर्ति गरिदिन सरकारसँग माग गर्दै आएका थिए । कात्तिकमा उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले भारतबाट २ लाख टन गहुँ आयात गर्न भारतसँग आग्रह गरेको थियो । त्यसको करीब ३ महीनापछि भारतले नेपाललाई गहुँ बेच्न नेशनल कोअपरेटिभ लिमिटेड (एनसीईएल)लाई अनुमति दिएको हो ।
भारतका लागि नेपाली राजदूत डा. शंकरप्रसाद शर्माले सामाजिक सञ्जालमा यसबारेमा जानकारी दिएका छन् । ‘हाम्रो अनुरोधमा भारत सरकारले हामीलाई नेशनल कोअपरेटिभ लिमिटेड (एनसीईएल) मार्फत २ लाख टन गहुँ आयात गर्न अनुमति दिएको छ । भारतले अन्यथा गहुँ निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको छ । हाम्रातर्फ नेपालले गहुँको स्वदेशी उत्पादनबाट माग धान्न सकेको छैन ।’ उनले लेखेका छन् ।
भारतबाट २ लाख टन गहुँ आयात गरिए पनि अहिलेको अवस्थामा नेपाली उद्योगका लागि आवश्यक कच्चा पदार्थ सहज नहुने उद्योगीरव्यवसायीले दाबी गर्दै आएका छन् । तर उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयका प्रवक्ता बाबुराम अधिकारीले भने अहिले भारतबाट ल्याइने २ लाख टन गहुँले उद्योगको माग धान्न पर्याप्त छ ।
गतवर्ष सरकारले ३ लाख टनभन्दा बढी गहुँ आयातको स्वीकृति पाउँदा पनि उद्योगीले करीब डेढ लाख टन मात्रै आयात गरेकाले यसपालि कोटा घटाएर २ लाख टन मात्रै माग गरिएको मन्त्रालयको भनाइ छ ।
व्यापार तथा निर्यात प्रवद्र्धन केन्द्रको तथ्यांकअनुसार नेपालले गत आर्थिक वर्ष २)८)र८१ मा २ अर्ब ७३ करोड रुपैयाँ बराबरको गहुँ आयात गरेको थियो । कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका अनुसार नेपालमा करीब ७ लाख हेक्टर जमीनमा २१ लाख टन गहुँ उत्पादन हुने गरेको छ । तर, यो उत्पादन औद्योगिक प्रयोजनका लागि पर्याप्त हुँदैन । त्यसकारण भारतबाट आयात गर्नुपरेको मन्त्रालयको भनाइ छ । नेपालले भारतबाहेक मेक्सिको, चीन, जापान, थाइल्यान्ड, बेलायत, बंगलादेशलगायत अन्य मुलुकबाट पनि गहुँ आयात गर्छ ।
