जुम्ली मार्सी धान खरिद प्रकृया झन जिगोलियो

खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेड जुम्लाले प्रति क्वीन्टल १२ हजार रुपैयाँ (प्रतिकिलो १२० रुपैंया) मा मार्सी धानको खरिद प्रक्रिया सुरु गरेको हो ।
प्रमुख जिल्ला अधिकारी रामबहादुर शाहीको अध्यक्षतामा रहेको स्थानीय खरिद समितिको निर्णय अनुसार धान खरिद गर्न थालिएको हो । तर कतिपय किसानहरु भने खरिद समितिले अनावश्यक शर्त राखेर किसानलाई हतोत्साहित बनाइरहेको आरोप लगाएका छन् ।
खरिद समितिले मार्सी धान खरिद गर्ने समयमा १८ प्रतिशत चिस्यान हुनुपर्ने, बाह्य पदार्थ २ प्रतिशत भन्दा बढी मिसिएको हुन नहुने, ५ प्रतिशत भन्दा बढी बिग्रेको दाना भेटिन नहुने र ८ प्रतिशतभन्दा बढी मिश्रण हुन नहुने, धान जिउँदो किरारहित, एकहन सफा, ढुसी नपरेका, कुनै अवाञ्छित गन्ध नभएको मानव उपयोगको लागि योग्य हुनुपर्ने शर्त राखेको छ । तर अहिलेसम्म शर्तहरु पुरा गरेका धान नभेटाएकोले खरिद प्रकृया नै अन्योलमा परेको छ ।
खाद्य व्यवस्था तथा ब्यापार कम्पनी लिमिटेडका अधिकारीहरु खरिद समितिले तयार गरेको मापदण्डभन्दा बाहिर गएर आफूहरुले धान खरिद गर्न नसक्ने बताउंदै तोकिएको मापदण्ड अनुसारको मार्सी धान पाइने नपाइनेमा चिन्ताको बिषय बनेको बताउंछन् ।
खरिद विभागको मापदण्ड अनुसारको धान खरिदका लागि पहिलो चरणमा प्राविधिक टोली खटिएको छ । टोलीको प्रतिबेदनका आधारमा किसानहरू घरदैलोमा पुगेर धान खरिदको काम अघि बढ्नेछ । मार्सी धान घरमै बेच्न पाइने भन्दै किसान खुसी छन् ।
धान खरिदको सरकारी टोली गाउँ गाउँमा गैरहेको छ, त्यसबाट उत्साहित रहेका किसानहरु शर्तहरु सुनेपछि निराश हुने गरेका छन् । ‘धान सफा हुनुपर्छ भन्नेमा हाम्रो कुनै असहमती छैन । तर चिस्यानको मात्रा ठवाक्क कसरी मिलाउन सकिन्छ ? अनि विग्रेको धानको मात्रा पनि सबैले कसरी मिलाउन सक्छन् ?’ सिँजाका एक किसानले नाम उल्लेख नगर्न अनुरोध गर्दै भने —सरकारले धान खरिद गरेर सहयोग गर्न खोजिरहेको हो कि राम्रो धान उत्पादन गर्ने तिमीहरुहरुको हैसियत छैन, खेती गर्न छोडिदेउ भन्ने सूचना दिएको हो ? हामी अलमलमा परिरहेका छौं ।
शर्त अनुसार नभएको भन्दै कम्पनीले सिंजा गाउँपालिकासंग गरेको खरिद सम्झौता अनुसार धान नगरेपछि दुवै पक्षबीच विवाद बढ्ने सम्भावना देखिएको छ । कम्पनीले न अहिले सम्झौता रद्ध गरेको छ नत सम्झौता अनुसार नै खरिद गरेको छ ।
कम्पनी स्वंय यसबारमा अन्योलमा रहेको देखिएको छ ।
स्मरणरहोस् पछिल्लो समयमा मार्सी धानमा मरुवा रोगको प्रकोप बढ्न थालेपछि उत्पादनमा गिरावट आएको छ । कुल २९५० हेक्टरमा धान खेती हुने गरेकोमा १२ सय हेक्टरमा मात्र मार्सी धानको खेती हुने गरेको कृषि विकास कार्यालय जुम्लाको तथ्यांक छ ।