अर्घाखाँचीमा निर्माण भएका शीत भण्डार यतिबेला खाली छन् । कृषि सामग्री भण्डारणका लागि बनाइएका जिल्लाका पाँचवटा शीत भण्डारमा ताला लगाइएको छ ।
उत्पादन भण्डारण गर्नुपर्ने भण्डारका कोठामा माकुराले जालो लगाइसकेका छन् । मालारानी गाउँपालिका–५ बाँगीमा चार वर्षअघि ‘शीत भण्डार’को भवन निर्माण सम्पन्न भएको थियो । भवन निर्माण, चिस्यान उपकरण जडान, विद्युत् टान्सफर्मर जडान लगायतमा अहिलेसम्म ८० लाख रुपैयाँ लगानी भएको वडाध्यक्ष तिलक मिश्रको भनाइ छ । भवन बने पनि उपकरण र विद्युत् जडान लगायका काम अझै भइसकेको छैन ।
‘शीत भण्डार अहिले खाली छ, यो वर्ष बाँगीलाई आलु पकेट क्षेत्र कार्यक्रम अन्तर्गत ७० क्वीन्टल आलु लगाएका छौं,’ उनले भने, ‘आलु उत्पादन भएपछि परीक्षणका लागि राख्ने योजनामा छौं । आलुपछि सुन्तला राख्छौं ।’ उनले भण्डार सञ्चालन गर्न कुनै सहकारी वा समूहलाई दिइने पनि बताए ।
गाउँपालिकाले एक सय टन क्षमताको शीत भण्डार बनाएको थियो ।
मालारानीकै वडा ६ को रतनमारे, वडा ३ को खनदह र डाँडाकटेरी र १०–१० टन क्षमताको भवन निर्माण गरिएको छ । यहाँ चिस्यान केन्द्रका उपकरण जडान भएका छैनन् । शीत भण्डारको नाममा भवन मात्रै निर्माण गरिएको छ । जुन अलपत्र छ । स्थानीय उत्पादनलाई राख्ने र बेमौसममा बिक्री गर्ने उद्देश्यले निर्माण गरिएका भवनको न काम पूरा भएको छ न त्यसमा राख्ने पर्याप्त उत्पादन नै ।
खनदह र हंसपुरमा सुन्तला उत्पादन हुन्छ । तर क्षमता अनुसार शीत भण्डारमा राख्न पुग्नेजति उत्पादन भने देखिँदैन । यता सन्धिखर्क नगरपालिकाले संघीय सरकारको सहयोगमा निर्माण सुरु गरेको कोल्डस्टोर पनि अहिले अलपत्र नै छ । झ्याल ढोकासम्म नराखिएकाले रातिमा जनावरहरुको बासस्थान बनेको छ ।
फलफूल र खाद्यवस्तु राख्न संघीय सरकारको ७ करोड ४५ लाख लगानीमा १५ सय टन क्षमताको शीत भण्डारको भवन निर्माण नगरपालिकाले चार वर्षअघि सुरु गरेको थियो । जसमा ५० साझेदारी नगरपालिकाको हो । यसवर्ष संघको २ करोड ३ लाख र नगरले १ करोड ५ लाख विनियोजन गरिएको नगरपालिकाका योजना अधिकृत दिलीप केसीले जानकारी दिनुभयो ।
यस्तै पाणिनि गाउँपालिका–२ पोखराथोक स्थित शिवशक्ति कोल्डस्टोरमा तीन वर्षजति सुन्तला राखियो । तर त्यहाँ राखिका सुन्तला कुहिएरै खेर गए । गतवर्ष स्टोरमा राखिएको ९० मेट्रिक टन मध्ये ६० मेट्रिक टन सुन्तलाका दानामा ढुसी लागेर कुहिए । यसपाली कृषकले सुन्तला राखेनन् ।
शीत भण्डार निर्माणको लागि सुन्तला कृषकको शिवशक्ति मिश्रित कृषक समूहको २५ प्रतिशत साझेदारी र लुम्बिनी प्रदेश सरकारको २ करोड ५० लाख लगानी भएको थियो । तर अहिले यहाँ पनि ताला लागेको छ । सञ्चालनको जिम्मा पाएको शिवशक्ति समूहका अध्यक्ष रेवतीराज पौडेलले तीन वर्षसम्म सुन्तला कुहिएपछि अर्को व्यवस्था नहुँदासम्मका लागि सुन्तला नराख्ने निर्णय कृषकले गरेको बताए ।
‘स्टोर अहिले खाली छ,’ वडा २ पोखराथोकका अध्यक्ष चन्द्रकान्त पौडेलले भन्नुभयो, ‘लुम्बिनी प्रदेश कृषि विकास निर्देशनालयका प्राविधिक आएर तालिम दिएर गतवर्ष स्टोरमा सुन्तला राखिएको थियो । अहिले निर्देशनालयले आफैं सुन्तला किनेर राख्ने तयारी गरे पनि अन्तिममा पछि हट्यो ।’
गतवर्ष कृषि वैज्ञानिकले भने अनुसार स्टोर गर्दा पनि सफल नभएको उनको भनाइ छ । कृषकले नराख्ने भएपछि लुम्बिनी प्रदेश कृषि विकास निर्देशनालय बुटवलले आफैं किनेर राख्ने तयारी गरेको थियो । निर्देशनालयका वरिष्ठ कृषि प्रसार अधिकृत विवेक पन्तले विज्ञसँग परामर्श गरेर निर्णय लिइने बताए । ३ सय मेट्रिक टन क्षमता रहेको भण्डारमा सुन्तलाबाहेक अरु खाद्यवस्तु तथा तरकारी राख्न उत्पादन छैन ।
वीरेन्द्र केसीले कान्तीपुरमा लेख्नु भएको समाचार
