विकास निर्माणका काममा राजनीतिक पार्टीहरुको स्वार्थले कति गन्जागोल निम्याउंछ भन्ने उदाहरण नवलपरासीमा देखिएको छ ।
सुनवल नगरपालिका वडा नं ७ मा रहेको ऐतिहासिक तथा पुरातात्विक महत्व बोकेको देवदह ताल संरक्षण र मानवबस्ती स्थानान्तरणको क्रममा नेकपा एमाले र माओवादीका कार्यकर्ताहरुबीच विवाद भएको छ । विवादका कारण तालको अवस्था झन लथालिंग हुने देखिएको छ ।
देवदह ताल उत्खननका क्रममा बुद्धकालिन इटा, इनार, भाँडाकुँडासहित ऐतिहासिक सामाग्रीहरु फेला परेका थिए । ऐतिहासिक स्थान संरक्षणको विषयमा चासो र चर्चा हुन थाल्यो । त्यहीक्रममा राजनीतिक पार्टीहरुबीच विवाद चर्किएपछि संरक्षणको विषय नै ओझेलमा परिरहेको छ ।
गत पुस २२ गते देवदह ताल संरक्षण एवं पुनर्निर्माण समाजका अध्यक्ष शिवलाल ढकालको अध्यक्षतामा बसेको बैठकले तालको संरक्षण र सौन्दर्यीकरणका लागि ताल क्षेत्र वरपरका ४५ घर हटाउने निर्णय गर्यो । टोल विकास समिति, देवदह ताल संरक्षण एवं पुननिर्माण समाज, स्थानीय बासिन्दा र जनप्रतिनिधिहरूको समन्वयमा पहिलो चरणमा ताल छेउका पाँच घर जनजागृति आधारभुत विद्यालय नजिक सार्ने सहमती भयो । निर्णय वमोजिम स्थानीयले तोकिएको स्थानमा घर टहरा निर्माण सुरु गरे ।
तर त्यही बीचमा सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमणको आरोपसहित नगरपालिकामा निवेदन पर्यो । नगरपालिकाले अर्को निर्णय नहुँदासम्म टहरा निर्माण नगर्न, नगराउन निर्देशन दिएपछि अहिले ती पाँच घर परिवार यता न उता भएका छन् । उनीहरु चिसो मौसममा त्रिपालको सहारामा कष्टकर जीवन विताउन बाध्य छन् ।
सुनवल नगरपालिका प्रमुख विमला अर्यालले सार्वजनिक जग्गा संरक्षण गर्ने जिम्मेवारी स्थानीय सरकारको भएको हुनाले टोलविकास संस्था र वडा कार्यालयलाई जथाभावी जग्गा वितरण नगर्न निर्देशन दिएको जानकारी दिइन् । उनले नगरपालिकाले घर भत्काउन वा नयाँ ठाउँमा घर बनाउन कुनै अनुमति नदिएको बताइन् ।
नगरप्रमुख अर्याल नेकपा एमालेकी नेता हुन् ।
स्थानीय माओवादी नेता रहेका वडा नं ७ का वडा अध्यक्ष नारायण आचार्यले ४५ घरधुरीले ४–५ कठ्ठा सार्वजनिक जग्गा ओगटेको र वस्तीलाई तालको उत्तरतर्फ रहेको प्रयोगविहीन २ कठ्ठा जग्गामा स्थानान्तरण गर्न खोजिएको बताए । यसले ताललाई पर्यटकिय क्षेत्रको रुपमा विकास गर्ने बाटो खुल्ने र सार्वजनिक जग्गाको संरक्षण पनि हुने भएका कारण वडा कार्यालयले आवश्यक सहजिकरण गरिदिएको बताए ।
ऐतिहासिक देवदह ताल संरक्षण एवं पुनिर्माण समाजका उपाध्यक्ष प्रकाश बारघरेले मानव बस्तीको फोहोर सिधै तालमा मिसिदा ताल दुर्गन्धित भएका कारण सर्वपक्षीय सहमतीमा मानव बस्ती स्थानान्तरण गर्न लागिएको बताए ।
टोलविकास समिति अध्यक्ष रोमबहादुर क्षेत्री ताल र विद्यालय दुवै तर्गौली क्षेत्रभित्र नै पर्ने हुँदा सहमतिमा बस्ती स्थानान्तरण गरिएको र सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमणको कुनै मनसाय नभएको बताउँछन् । “विद्यालय पनि यसमा सहमत छ । सबैको उद्धेश्य ऐतिहासिक तालको संरक्षण र विकास गर्ने हो । यसमा विरोध जनाउनुपर्ने कुनै कारण छैन“ उनले भने ।
सत्ता गठवन्धनमा रहेको नेपाली कांग्रेसका स्थानीय नेताहरु भने नगरप्रमुख अर्यालको पक्षमा छन् । उनीहरु ताल संरक्षणको नाममा गलतरुपमा वस्ती सार्न खोजिएको दावि गर्छन् ।
कांग्रेस नेता राजन क्षेत्री नेपाली पाँच वटा बस्ती मात्र सार्ने कुरा वैज्ञानिक नभएको बताउनुहुन्छ । ‘पुरै ४५ घर धुरी नै त्यहाँबाट स्थानान्तरण गरेर व्यवस्थापन गर्नुपर्छ भन्ने हाम्रो मान्यता हो । एकलौटी निर्णय गरेर भएन, सर्वसम्मत ढंगले वैज्ञानिक निर्णय गर्नुपर्छ भनेर हामीले अनुरोध गरेका हौं ।’ उहाँको भनाइ छ ।
। निर्वाचनको समयमा ताल संरक्षण र विकास भोट माग्ने गतिलो साधन बनाउन सफल राजनैतिक दलहरु विकासमा सिन्को नभाँच्ने तर एकआपसमा सिङ्ग जुधाएर बस्ने साँढे बनेका छन् ।
(सेतो मसीमा रेशम अधिकारीले लेख्नु भएको समाचारको सम्पादित अंश)
