विद्युत् विकास विभागले ‘ग्रीड कनेक्टेड वैकल्पिक विद्युत् विकाससम्बन्धी कार्यविधि, २०७८’ संशोधन गरेको छ ।
वैकल्पिक विद्युत् उत्पादन आयोजना र यससँग सम्बन्धित प्रसारण लाइनलाई राष्ट्रिय ग्रीडमा जोड्न, सरल, सहज र पारदर्शी तुल्याई प्रभावकारी कार्यान्वयन गर्न आवश्यक भएकाले विद्युत् नियमावली, २०५४ अनुसार उक्त कार्यविधि संशोधन गरिएको विभागले जानकारी दिएको छ ।
कार्यविधिअनुसार एक मेगावाटसम्म क्षमता भएका वैकल्पिक विद्युत् आयोजनाका हकमा राष्ट्रिय ग्रीडमा आवद्ध हुन चाहने प्रवद्र्धकले नेपाल विद्युत् प्राधिकरणमा निवेदन पेस गर्दा विद्युत् उत्पादनको अनुमति लिएको हुनुपर्नेछ । तर घरेलु सौर्य ऊर्जा प्रणालीबाट उत्पादित सौर्य विद्युत्को ‘नेट मिटरिङ’ गर्दा विद्युत् उत्पादनको अनुमति आवश्यक नपर्ने प्रबन्ध गरिएको छ ।
आयोजनाका लागि आवश्यक जग्गा, बाटो, विद्युत् जडान बिन्दुसम्म प्रसारण लाइन आदिको व्यवस्था प्रवद्र्धकले गर्नुपर्ने उल्लेख छ । सरकारी जग्गाको हकमा सङ्घीय सरकार, प्रदेश सरकार तथा स्थानीय तहबीच आवश्यकतानुसार समन्वय र सहजीकरण गर्ने व्यवस्था कार्यविधिमा छ ।
कार्यविधिका अनुसार एक मेगावाटभन्दा बढी क्षमताका सौर्य विद्युत् आयोजनाको विद्युत् सर्वेक्षण र निर्माण गर्न प्रवद्र्धकले नियमावली र निर्देशिकामा तोकेबमोजिमको ढाँचामा निवेदन दिनुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ । प्रस्तावित क्षेत्रमा सौर्य विद्युत् आयोजना विकास गर्न हुने भनी सम्बन्धित वडा वा स्थानीय तहको सिफारिसपत्र र निकुञ्ज तथा आरक्षण क्षेत्रको हकमा वन तथा वातावरण मन्त्रालयको सिफारिसपत्र प्रवद्र्धकले पेस गर्नुपर्ने उल्लेख छ ।
कार्यविधिअनुसार विद्युत्को खरिददर निर्धारण गर्दा आयोजनाको लागत, ऋणको ब्याजदर, ह्रासकट्टी, स्वलगानी प्रतिफल, साधारण खर्च, सञ्चालन खर्च, मर्मत खर्च, आम्दानी, कर, थप पूँजी, ऋण र पूँजीको अनुपात, उपकरणको लागत, ब्याट्री सञ्चित क्षमता आदिलाई आधार लिन सकिने छ ।
नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले हिउँदको माग सम्बोधन गर्ने लक्ष्यका साथ झण्डै एक हजार मेगावाट क्षमताको सौर्य ऊर्जा परियोजना विकास गर्न प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ । निजी क्षेत्रका प्रवद्र्धकलाई बोलकबोलका माध्यमबाट विद्युत् खरिद सम्झौताका लागि प्रस्ताव पेस गर्न प्राधिकरणले आग्रह गरेको थियो ।
सोहीबमोजिम प्रक्रियासमेत अगाडि बढिसकेको छ । आयोजनाको सर्वेक्षणका हकमा सिँचाइयोग्य भूमि रहे÷नरहेको सिफारिस कसले गर्ने भन्नेबारेमा केही अस्पष्टता रहँदै आएको थियो । विभागले पछिल्लो कार्यविधिअनुसार उक्त अस्पष्टतालाई सम्बोधन गरिएको स्पष्ट पारेको छ ।
कार्यविधि संशोधनसँगै सौर्य ऊर्जा परियोजना अगाडि बढाउन मार्गप्रशस्त भएको छ । विभागमा कुल सात सय चार मेगावाट क्षमताका ३३ सौर्य परियोजनाले सर्वेक्षण अनुमति लिएका छन् । सात सय १७ मेगावाट क्षमताका ३५ आयोजनाले सर्वेक्षणका लागि आवेदन दिएका छन् । त्यसैगरी ७७ मेगावाट क्षमताका नौ आयोजनाले निर्माणका लागि अनुमति लिएका छन् । यसैगरी निर्माण अनुमतिका लागि ५९ दशमलव छ मेगावाट क्षमताका १० परियोजनाको आवेदन परेको छ ।
विभागका अनुसार हाल एक सय छ दशमलव सात मेगावाट क्षमताका २१ परियोजना सञ्चालनमा छन् । त्यसमध्ये प्राधिकरणले नुवाकोटमा सञ्चालन गरेको सौर्य ऊर्जा परियोजना सबैभन्दा ठूलो रहेको छ । सो आयोजनाको क्षमता २५ मेगावाट बराबर छ ।
sfo{ljlwcg’;f/ ljB’Tsf] vl/bb/ lgwf{/0f ubf{ cfof]hgfsf] nfut, C0fsf] Aofhb/, x|f;s§L, :jnufgL k|ltkmn, ;fwf/0f vr{, ;~rfng vr{, dd{t vr{, cfDbfgL, s/, yk k’FhL, C0f / k’FhLsf] cg’kft, pks/0fsf] nfut, Aof6«L ;l~rt Ifdtf cflbnfO{ cfwf/ lng ;lsg] 5 .
g]kfn ljB’t\ k|flws/0fn] lxpFbsf] dfu ;Daf]wg ug]{ nIosf ;fy em08} Ps xhf/ d]ufjf6 Ifdtfsf] ;f}o{ pmhf{ kl/of]hgf ljsf; ug{ k|lqmof cufl8 a9fPsf] 5 . lghL If]qsf k|j4{snfO{ af]nsaf]nsf dfWodaf6 ljB’t\ vl/b ;Demf}tfsf nflu k|:tfj k]; ug{ k|flws/0fn] cfu|x u/]sf] lyof] .
;f]xLadf]lhd k|lqmof;d]t cufl8 al9;s]sf] 5 . cfof]hgfsf] ;j]{If0fsf xsdf l;FrfOof]Uo e”ld /x]÷g/x]sf] l;kmfl/; s;n] ug]{ eGg]af/]df s]xL c:ki6tf /xFb} cfPsf] lyof] . ljefun] kl5Nnf] sfo{ljlwcg’;f/ pQm c:ki6tfnfO{ ;Daf]wg ul/Psf] :ki6 kf/]sf] 5 .
sfo{ljlw ;+zf]wg;Fu} ;f}o{ pmhf{ kl/of]hgf cufl8 a9fpg dfu{k|z:t ePsf] 5 . ljefudf s’n ;ft ;o rf/ d]ufjf6 Ifdtfsf ## ;f}o{ kl/of]hgfn] ;j]{If0f cg’dlt lnPsf 5g\ . ;ft ;o !& d]ufjf6 Ifdtfsf #% cfof]hgfn] ;j]{If0fsf nflu cfj]bg lbPsf 5g\ . To;}u/L && d]ufjf6 Ifdtfsf gf} cfof]hgfn] lgdf{0fsf nflu cg’dlt lnPsf 5g\ . o;}u/L lgdf{0f cg’dltsf nflu %( bzdnj 5 d]ufjf6 Ifdtfsf !) kl/of]hgfsf] cfj]bg k/]sf] 5 .
ljefusf cg’;f/ xfn Ps ;o 5 bzdnj ;ft d]ufjf6 Ifdtfsf @! kl/of]hgf ;~rfngdf 5g\ . To;dWo] k|flws/0fn] g’jfsf]6df ;~rfng u/]sf] ;f}o{ pmhf{ kl/of]hgf ;a}eGbf 7″nf] /x]sf] 5 . ;f] cfof]hgfsf] Ifdtf @% d]ufjf6 a/fa/ 5 .
-uf]/vfkqaf6_
